در قاره آسیا، درست در همسایگی کشورمان ایران، شهرهای مهم ارمنستان با تاریخی غنی و جاذبههای گردشگری متنوع، توانستهاند بهعنوان بهترین مقاصد برجسته گردشگری در جهان شناخته شوند. این کشور با وجود جمعیت و مساحت کم و همچنین در کنار غنای فرهنگی، تاریخی و طبیعی که دارد، توانسته هر ساله گردشگران بسیار زیادی را به خود جذب کند.
خوشبختانه این کشور به دلیل همسایگی با ایران، داشتن مردمانی خونگرم و مهماننواز و جاذبههای تفریحی و طبیعی جذاب، یکدنیای تازه از تجربههای فرهنگی و تاریخی برای بازدیدکنندگان ایرانی فراهم میکند. از شهرهای تاریخی با معماری خیرهکننده گرفته تا مناظر طبیعی بکر و مناطقی اسرارآمیز، ارمنستان این روزها میزبان بینظیری از جاذبههای گردشگری است.
جالب است بدانید با وجود درآمد حاصل از صنعت گردشگری که بهعنوان یکی از منابع اصلی درآمد این کشور به شمار میرود، ارمنستان توانسته سطح خدمات توریستی خود را به سطح قابلتوجهی برساند که گردشگران را از همه جهات راضی کند. همچنین، باتوجهبه دسترسی آسان از طریق مرزهای زمینی و هوایی، این کشور به یک مقصد پرطرف دار برای گردشگران ایرانی تبدیل شده است. بد نیست پیش از سفر، شرایط ارز مسافرتی را نیز بررسی کنید تا مدیریت هزینه های سفر برایتان راحت تر شود. ارمنستان این روزها میزبان بی نظیری از جاذبه های گردشگری است ؛ به ویژه اگر با تور ارمنستان به این کشور سفر کنید.
در این مقاله از مجله گردشگری نامی گشت به معرفی شهرهای مهم ارمنستان و جاذبههای گردشگری منحصربهفرد هر شهر میپردازیم و با آنچه که این سرزمین خاص از تجربه سفر فراهم میکند، آشنا خواهیم شد؛ پس همراه ما باشید.
شهرهای مهم و توریستی ارمنستان
ارمنستان کشوری کوچک با ثروتهای فراوان در صنعت گردشگری است. این سرزمین با فرهنگ مهماننوازی و جاذبههای متنوع آماده است تا لحظات جذاب و منحصربهفردی برای مسافران مهیا کند. صنعت گردشگری ارمنستان با پیشرفت روزافزون، توانسته خدمات بینظیری را به مسافران ارائه دهد.
این کشور با دسترسی آسان از طریق مرزهای زمینی و هوایی، مقصدی محبوب برای گردشگران ایرانی است. سفر به ارمنستان بی شک تجربهای فراموش ناپذیر و جذاب خواهد بود؛ چون مسافران را به دنیایی جدید از کشف و تجربه میکشاند؛ پس بهتر است قبل از سفر به این کشور با شهرهای مهم و توریستی آن آشنا شوید:
ایروان (Yerevan)
«ایروان» پایتخت ارمنستان، یکی از شهرهای بینظیری است که در قلب این کشور جای گرفته است و با تاریخی عمیق و معماری فرهنگی و تاریخی خود گردشگران را به یک سفر سراسر معنویت و زیبایی دعوت میکند. شهری که تلفیقی از تاریخ، فرهنگ و هنر را در خود جایداده است و هر گامی که در آن برمیدارید، شما را بهسوی دنیایی از شگفتیها و تجربیات فراوان میبرد.
از جاذبههای بارز این شهر «باغوحش ایروان» است که با گوناگونی فراوان، حیوانات محلی و نادر بینظیر برای تماشای حیاتوحش ارمنستان بهحساب میآید. همچنین، میدان جمهوری (Republic Square) با معماری زیبا و جریان زندگی پویا در اطراف آن یکی از مراکز روحیهبخش و شگفتانگیز این شهر محسوب میشود. این میدان محلی است که همچون قلبی تپنده در این شهر نمادی از زندگی و فرهنگ شهر ایروان است.
بهعلاوه اداره پست مرکزی، گالری هنر ملی و ساختمانهای دولتی از آثار معماری شگفتانگیز اطراف میدان جمهوری هستند. این ساختمانها نهتنها توجه گردشگران را به خود جلب میکنند؛ بلکه تاریخ و فرهنگ این شهر را نیز به زیبایی روایت میکنند.
پیشنهاد میکنیم حتماً سری به رستورانهای شیک و پر آوازه ایروان با غذاهای متنوع و خوشمزه بزنید؛در کنار این تجربهها، آشنایی با غذاهای ارمنستان نیز می تواند سفر شما را خوشمزه تر و به یادماندنی تر کند. این غذاخوری گردشگران را به تجربهای خوشایند از فرهنگ و ذائقه غذایی محلی دعوت میکند. در ضمن هر غذایی که در اینجا امتحان میکنید، بیشک در خاطرتان خواهد ماند و طعم لذیذ آن را هرگز فراموش نمیکنید.
کاسکاد (The Cascade) که البته برخی آن را به نام «هزار پله» میشناسند با معماری خلاقانهاش و چشماندازی فراگیر از شهر، گردشگران را به یک بازدید هنری و طبیعتی در دل ایروان دعوت میکند. این مکان بینظیر جایی است که میتوانید علاوه بر تماشای هنرهای مختلف، از چشماندازهای زیبای فرهنگ و زندگی شهری نهایت لذت را ببرید.
«دریاچه سوان» نیز بهعنوان جواهری در ارمنستان، طبیعتی خیرهکننده را پیش چشمانتان قرار میدهد. این دریاچه با ارتفاعات و کوهستانهای اطرافش بهخوبی پیوند خورده و از بزرگترین دریاچههای ارمنستان شناخته میشود. همچنین، این دریاچه با نزدیک به سی رودخانه و جریان آب مختلف که از اطراف به آن می رسند، یک اکوسیستم غنی و منحصربه فرد را به وجود آورده است.
سوان (Sevan)
شهر توریستی سوان یک جواهر ناب و طبیعی در حاشیه دریاچه زیبای سوان است؛ این شهر با موقعیت خود در ساحل یک رودخانه پرآب و برخورداری از مناظر زیبا، گنجینهای از زیباییهای نایاب را در خود جایداده است. بیشک این تجربه یکی از لذتبخشترین لحظات سفر شما در تور ارمنستان خواهد بود.
در ضمن ارتفاع سوان از سطح دریا حدود ۱۹۰۵ متر است که محلی بسیار عالی برای فرار از گرمای داغ تابستان و شنا در زیر نور خورشید محسوب میشود؛ حتی اگر شرایط آبوهوایی نیز همراهی نکند و بهاندازه کافی برای شناکردن خوب نباشد، گردشگران میتوانند از ماهیهای کبابی در رستورانهای کنار رودخانه لذت ببرند.
یکی از مقصدهای گردشگری برجسته در سوان، صومعه سواناوانک (Sevanavank) است؛ این کلیسای قدیمی و تاریخی از سنگهای سیاهی ساخته شده که به بخش بیرونی آن، جلوهای منحصربهفرد و خاصی بخشیده است. داخل این کلیسا نیز یک محراب قدیمی با طراحی بسیار خاص و زیبا قرار دارد که توجه همه را به خود جلب میکند. همچنین، از بالای این صومعه میتوانید چشماندازهای بسیار زیبای اطراف شهر را نیز مشاهده کنید و از تماشای طبیعت زیبای این شهر لذت ببرید.
گوریس (Goris)
شهر توریستی گوریس یکی از شهرهای شگفتانگیز و دیدنی ارمنستان است که با تاریخچه و فرهنگ غنی خود توجه گردشگران را به خود معطوف میکند. این شهر در استان سیونیک واقع شده است؛ درست جایی که طبیعت منحصربهفرد، سازههای شگفتانگیز و ترکیب صخرهها تصاویری بهیادماندنی و تکرارنشدنی ایجاد میکند.
واراراک (Vararak) رودخانهای خروشان و پرآب که این شهر را فراگرفته به همراه کوههای سبز و زیباییهای طبیعی اطراف، جلوهای خاص و زیبا به گوریس بخشیده است. آنچه این شهر را از سایر شهرهای ارمنستان متمایز میکند، ترکیب منحصربهفرد صخرههای آن است که چهرهای متفاوت و جذابی را پیش چشمانتان قرار میدهد.
مهم است بدانید زیباییهای گوریس تنها به سازههای قدیمی و خانههایی با سقفهای قرمز ختم نمیشود؛ بلکه مردم مهماننواز و خونگرم آن همیشه آماده میزبانی از گردشگران سراسر دنیا هستند و با استقبال گرم خود تجربه خاطرهانگیزی را برای بازدیدکنندگان ایجاد میکنند.
اقامتگاه قدیمی خندزورسک (Old Khnzoresk) یکی از جاذبههای محبوب گردشگری این شهر به شمار میرود که با فضای باستانی و تاریخی خود گردشگران را به دوران گذشته میبرد. همچنین، آثار بهجایمانده از صومعه تاتِو (Tatev) در این شهر واقع شده که با ارتفاع ۸۵۰ متری، یک جاذبه دیدنی برای بازدیدکنندگان به وجود آورده است و تجربهای خاص و ناب از فرهنگ و تاریخ ارمنستان را ارائه می دهد. در راهنمای سفر به ارمنستان می توانید اطلاعات کامل تری درباره این صومعه بیابید.
اشترک (Ashtarak)
«اشترک» باستانیترین شهر مسکونی در ارمنستان و یکی از مقاصد گردشگری پرطرفدار محسوب میشود که به دلیل تاریخچه و فرهنگ غنی آن جذابیت بسیاری برای بازدیدکنندگان دارد. این شهر با بناهای فرهنگی و تاریخی ارزشمندش، بهنوعی شاهکارهای معماری ارمنستان را به تصویر میکشد. در آثار تاریخی اشترک، هر نمادی داستانی مخصوص و منحصربهفرد خودش را به همراه دارد که با دیدن آنها میتوانید با فرهنگ و تاریخ این سرزمین آشنا شوید.
از جاذبههای دیدنی و معروف شهر اشترک میتوان به پلی اشاره کرد که در قرن هفدهم بر روی رودخانه کاساق (Kasagh River) ساخته شده است. این پل کنار کلیسای زیبای سورپ سرکیس (Surp Sarkis) قرار دارد و با تاریخی که چندین قرن پشت سر گذاشته، شاهکاری از هنر و مهندسی معماری را به نمایش میگذارد.
علاوه بر این کلیساهای مختلفی در این شهر وجود دارد که هریک داستان و تاریخی جالب و منحصربهفرد خود را دارند، از نگاه نزدیکتر به آنها میتوانید نهتنها با گذشته این شهر، بلکه با ارزشهای فرهنگی و مذهبی آن نیز آشنا شوید.
شهر دیدنی اشترک با زیباییهای طبیعی خاص خود، توانسته طرفداران زیادی از سراسر جهان را به خود جذب کند. طبیعتی که در کنار رودخانه کاساق واقع شده است به همراه کوهستانهای اطراف، یک چشمانداز دلنشین و آرامشبخش را به گردشگران ارمنستانی و خارجی ارائه میدهد.
تساغکادزور (Tsaghkadzor)
شهر توریستی تساغکادزور، یکی از مناطق گردشگری و مهم ارمنستان است که در فاصله کوتاهی از پایتخت این کشور یعنی ایروان قرار دارد. این شهر زیبا همواره با جذابیتهای فراوانش مسافران و گردشگرانی را از سرتاسر جهان بهسوی خود میکشاند.
ورزشهای زمستانی مانند اسکی، همچنین مشاهده جنگلهای سرسبز و زیبای طبیعت اطراف تنها بخشی از جاذبههای این شهر فوقالعاده به شمار میرود که ما را برای معرفی آن بهعنوان یکی از بهترین مقاصد گردشگری ارمنستان تشویق کرده است.
جالب است بدانید در فصلهای سرد سال، شهر تساغکادزور به مکانی محبوب برای علاقهمندان به اسکی و ورزشهای زمستانی تبدیل میشود. پوشش انبوه برف و مناظر زیبای برفی، این شهر را به یک پارک ورزشهای زمستانی بی نظیر تبدیل می کند که گردشگران از هر نقطه ای از جهان برای تجربه لحظاتی شاد و خاطره انگیز به اینجا می آیند.
بهعلاوه تساغکادزور با هتلهای لوکس، رستورانهای متنوع و مجموعههای تفریحی بینظیرش بهعنوان یک مقصد دلپذیر برای کسانی که به دنبال استراحت و آرامش هستند شناخته میشود. اگر قصد اقامتی خاص و لوکس دارید، پیشنهاد می کنیم با بهترین هتل های ۵ ستاره ارمنستان نیز آشنا شوید. این شهر فرصتی عالی برای فرار از زندگی پرهیاهوی شهری و گذراندن چند روزی در دل طبیعت زیبا و آرامش بخش ارمنستان است.
در سفر خود به تساغکادزور، بازدید از صومعه کچاریس (Kecharis Monastery) این شهر را از یاد نبرید و از این جاذبه دیدن کنید. صومعه کچاریس با معماری خیرهکننده و تاریخ طولانی خود شاهکاری از هنر و تاریخ ارمنستان است که برای گردشگران علاقهمند به فرهنگ و تاریخ بسیار جذاب خواهد بود. همچنین، پیشنهاد میشود مجموعه اسکی این شهر و تفریحات آن را تجربه کنید و لحظاتی شاد و مفرح را در این مجموعه بگذرانید.
کاپان (Kapan)
شهر توریستی کاپان با طبیعت روحنواز و چشماندازهای خیرهکنندهای که ارائه میدهد، یکی از مقاصد پرطرفدار برای طبیعتگردی و ماجراجویی در ارمنستان به شمار میرود. نام این شهر از واژه (kapel) به معنای «درهمتنیده شدن» برگرفته شده که به دامنهها و کوههای اطراف کاپان اشاره دارد و چشمانداز زیبایی را پیش چشمان گردشگران قرار داده است.
مرکز شهر با پارکهای سرسبز، کافههای دلپذیر و آبنماهای زیبا، همگی فضایی آرامشبخش و دلنشین را برای گردشگران ایجاد کرده است. این امکانات علاوه بر ارائه یک فضای عالی و زیبا برای استراحت، فرصتی را برای ارتباط با طبیعت و لذتبردن از مکانی آرامشبخش را برای مسافران فراهم میکنند.
گردشگران همچنین میتوانند از صومعهسرای واهاناوانک (Vahanavank) که در نزدیکی کاپان واقع شده، بازدید کنند و از زیباییها و تاریخچه این عبادتگاه باستانی لذت ببرند. واهاناوانک بهعنوان یکی از مراکز مذهبی مهم در طول تاریخ، ارزش ویژهای برای گردشگران علاقهمند به فرهنگ و تاریخ دارد و تجربه بازدید از آن ممکن است یکی از لحظات ناب و فراموشنشدنی سفر شما به کاپان باشد.
گیومری (Gyumri)
شهر گیومری با موقعیت جغرافیایی متمایز و غنی از نظر فرهنگی، یکی از مقاصد گردشگری برجسته در ارمنستان محسوب میشود. این شهر با تاریخچهای عمیق و با جاذبههای فراوانی از جمله کلیساهای باستانی و بناهای تاریخی، همواره توجه گردشگران را به خود جلب نموده است.
یکی از نقاط قوت گیومری وجود عبادتگاههای متعدد و کلیساهای باارزش در سراسر این شهر است که نشان از ارتباط عمیق آن با تاریخ و فرهنگ مسیحیت دارد. کلیسای آمنا پرکیج (Amenaprkich Church) بهعنوان یکی از زیباترین کلیساهای شهر معروف شناخته میشود که با زیباییها و تزیینات منحصربهفرد در دل خود، بازدیدکنندگان را شگفتزده میکند.
بنای تاریخی وارتان مامیکونیا (Vardan Mamikonyan)، نیز یکی دیگر از مکانهایی است که هنر و تاریخ ارمنستان را به تصویر میکشد. این بنا به یاد قهرمان ملی ارمنستان ساخته شده و نمادی از اراده و ایثار مردم این سرزمین است که همچنان از آن بهعنوان یک سمبل مهم از تاریخ ارمنستان یاد میشود.
در کنار اینها، دژ سیاه (Black Fortress) از دیگر جاذبههای بارز گیومری است که نقش مهمی در تاریخ این شهر دارد. این دژ نهتنها یک بنای تاریخی، بلکه بهعنوان نمادی از تلاش برای حفظ مرزها و مقابله با تهدیدات خارجی اهمیت زیادی دارد و بازدید از آن به ماجراجویی و آشنایی با تاریخ این شهر دامن میزند.
دیلیجان (Dilijan)
شهر پر آوازه دیلیجان، یکی از چشماندازهای فرهنگی و طبیعی بینظیر ارمنستان است که با جاذبههای گوناگون خود، سفری متفاوت و لذتبخش را برای گردشگران به ارمنستان میسازد. این شهر واقع در محوطه پارک ملی دیلیجان، به گردشگران فرصتی برای ارتباط نزدیک با طبیعت و زیباییهای آن را میدهد.
در دیلیجان گردشگران میتوانند از فعالیتهای متنوعی مانند پیکنیک در طبیعت، صعود به صخرهها و کوهنوردی لذت ببرند. این شهر در هر فصلی از سال جذابیت خاص خود را دارد؛ از قدمزدن در جنگلهای سرسبز در بهار گرفته تا عبور از درههای آن و تماشای چشماندازهای فوقالعاده در فصل پاییز. برای آشنایی با سایر تفریحات ارمنستان ، پیشنهاد می کنیم این راهنما را مطالعه کنید.
از دیگر جاذبههای دلیجان میتوان به چشمههای آبمعدنی شفابخش آن اشاره کرد که به این منطقه، شهرتی خاص بخشیده است و باعث شده آن را بهعنوان سوئیس ارمنستان بشناسند. این چشمهها به دلیل خواص شفابخش و فضای طبیعی اطرافشان، جذابیت ویژهای دارند که گردشگران را به وجد میآورد.
علاوه بر طبیعت زیبا و چشمههای آبمعدنی، دیلیجان با داشتن صومعههای تاریخی معروف نیز شهرت دارد. صومعه هاغارتسین (Haghartsin Monastery) که در کوههای سرسبز دیلیجان واقع شده، یکی از مقاصد مهم مذهبی و گردشگری این شهر است. همچنین، صومعه گوشاواناک (Goshavank) نیز از دیگر نقاط جذاب این شهر به شمار میرود که با زیبایی و تاریخی که دارد بازدیدکنندگان را مسحور میکند.
آرزاکان (Arzakan)
«آرزاکان» یکی از شهرهای توریستی ارمنستان و یک مقصد دلپذیر برای گردشگرانی است که به دنبال آرامش و آبوهوای خوب و معتدل هستند. این شهر کوچک و زیبا در منطقهای با طبیعت بکر و آبوهوای خوشایند قرار دارد که مسافران را مجذوب و شیفته خود میکند.
مجموعه کوهستانی آقوِران (Aghveran)، از جمله جاذبههای طبیعی برجسته این شهر است که گردشگران زیادی برای تفریح و استراحت از هوای پاک و آرامشبخش، راهی این منطقه میشوند. بهطورکلی این مکان به گردشگران فرصتی برای لذتبردن از طبیعت بکر و زیبای ارمنستان را میدهد.
بهعلاوه بازدید آثار برجایمانده از کلیسای نگوتسی وانک و گوکی وانک (Neghutsi Vank) نیز از جاذبههای فرهنگی و تاریخی آرزاکان است که به گردشگران علاقهمند فرصت میدهد تا با تاریخ و فرهنگ این منطقه آشنا شوند و از زیباییهای آثار باستانی آن لذت ببرند.
جرموک (Jermuk)
«شهر جرموک» یک مقصد فراموشنشدنی برای گردشگران علاقهمند به تجربه ماجراجویی و آرامش مطلق است. این شهر دارای آبوهوایی دلنشین و معتدل میباشد که مسافران را به تجربه و لذت از جاذبههای طبیعی و تاریخی خود دعوت میکند.
یکی از بزرگترین جذابیتهای جرموک، تراموای هوایی این شهر است که بهعنوان یکی از هیجانانگیزترین وسایل بازی در آن شناخته میشود. همچنین، مجموعههای اسکی جرموک باعث افزایش آدرنالین مسافران میشود و تجربهای فراموشنشدنی را برای آنها به ارمغان میآورد.
برای کسانی که به دنبال آرامش و استراحت هستند، پیادهروی در جنگلهای سرسبز جرموک بهشدت پیشنهاد میشود؛ چون این فعالیت آنها را به تماشای زیباییهای طبیعت میکشاند و فرصتی را برای پرداختن به خود و آرامش بخشیدن به روح و جسم فراهم میآورد.
جرموک همچنین یک گزینه محبوب برای گردشگری درمانی است؛ زیرا در این شهر بیش از چهل ایستگاه مختلف برای ارائه آبهای معدنی با دمای متفاوت وجود دارد. اگر قصد سفر درمانی دارید، آشنایی با ویزای ارمنستان ضروری است. این آب های معدنی گوارا باعث شفای بسیاری از بیماری ها می شوند و گردشگران را به آرامش و بهبودی هدایت می کنند.
در نهایت دیدن آبشار جرموک را فراموش نکنید! این جاذبه طبیعی که دومین آبشار بلند کشور ارمنستان است، بهعنوان یکی دیگر از جاذبههای برجسته این شهر شناخته میشود که با ارتفاع هفتاد متر امکان تفریح و آبتنی را برای گردشگران فراهم کرده و خاطرات خوشی را برای آنان به ارمغان میآورد.
خرید تورهای ارمنستان از آژانس نامی گشت
آژانس مسافرتی نامی گشت ایرانیان با تجربه و شناخت از مقاصد گردشگری، بهترین تورهای زمینی و هوایی ارمنستان را به گردشگران ارائه میدهد. این آژانس تمامی جزئیات سفر را برای شما تنظیم میکند تا بتوانید با آسودگی خاطر سفری بهیادماندنی را تجربه کنید. از جمله خدمات ارائه شده توسط آژانس مسافرتی نامی گشت، تورهای زمینی با وسایل نقلیه مدرن و راحت از جمله اتوبوسهای توریستی با امکانات رفاهی بهتمامی نقاط دیدنی ارمنستان میباشد.
علاوه بر این تورهای هوایی با پروازهای مستقیم و راحت به شهرهای مختلف ارمنستان نیز از طریق این آژانس قابل رزرو است. سفر به ارمنستان با تورهای مطمئن از طریق آژانس گردشگری نامی گشت مزایای زیادی دارد.
اولاً این تورهای مسافرتی به شما امکان میدهند که از زیباییها و جاذبههای طبیعی و تاریخی این کشور با اطمینان و آسودگی لذت ببرید؛ زیرا تمامی نیازهای سفر شما توسط آژانس برنامهریزیشده است. ثانیاً با استفاده از تورهای مسافرتی، میتوانید هزینه و زمان خود را بهینهسازی کنید و بدون دغدغه از تمامی جزئیات، از سفرتان نهایت لذت را ببرید.
بنابراین، خرید تورهای ارمنستان نامی گشت به شما فرصتی مناسب برای کاوش و کشف جاذبههای فراوان این کشور را فراهم میکند و شما را به سفری فراموشنشدنی و پر از لحظات خاطرهانگیز دعوت میکند. اگر شما کاربران عزیز هم سفری به ارمنستان و شهرهای مهم آن داشتهاید، خوشحال میشویم در بخش نظرات نامی گشت با ما به اشتراک بگذارید.
سخن پایانی
از نظر تاریخی و فرهنگی ارمنستان دارای شهرهایی است که جایگاه ویژهای در تاریخ و فرهنگ این کشور دارند؛ برای مثال شهر ایروان پایتخت ارمنستان با تاریخچهای بیش از ۲۰۰۰ساله و معماری قدیمی خود جذابیت بیشماری برای گردشگران دارد. همچنین، وجود مراکز تاریخی مانند معابد و کلیساها، گزینههای اصلی گردشگران برای دیدن هستند و مهمتر اینکه شهر ایروان برخی از بهترین موزهها و نمایشگاههای هنری ارمنستان را در خود جایداده است.
علاوه بر این ارمنستان شهرهای توریستی دیگری نیز با جاذبههای گردشگری متنوعی دارد؛ شهر گیومری با معماری خاص و مناظر طبیعی زیبا برای علاقهمندان به طبیعت و ماجراجویی جذاب است. همچنین، شهر دیلیجان با باغهای ارمنی سنتی و فرهنگ محلی غنی یکی از مقاصد محبوب برای گردشگران است. این شهرها همگی با زیباییهای فراوان و میراثفرهنگی بینظیرشان ارمنستان را به یک مقصد گردشگری مهم و پرطرفدار در منطقه تبدیل کردهاند.